Özgür Kürdistan’ı aşk masalıyla ördü
Hîvron üçüncü albümü “Mem û Zîn / Welat” ile müzikseverlerle buluştu.
KOM Müzik’ten çıkan albümde 11 şarkı yer alıyor. Hîvron, daha çok halk
arasında kom olarak adlandırılsa da Nusret İmir, başlangıştan beri
çalışmalarını tek başına sürdürüyor. Daha çok hüzünlü şarkılara yer
veren Hîvron, bu albümde de bu özelliğini koruyor. Ama bu albümde Kürt
halkının binlerce yıllık hüznünü anlattığını kaydediyor. İmir, destanın
filme ve tiyatroya uyarlanmasının ardından müziğinin ilk olarak
yapıldığını belirtiyor. Ehmedê Xanî’nin, destanın müzikal altyapısını
enstrüman ve makamsal boyutuyla belirttiğini ifade eden İmir, şarkıları
hem onun makamları ekseninde hem de tarzına yakın bir formatta
düzenlediğini kaydetti. İmir ile Ehmedê Xanî, Mem û Zîn ve albümü
konuştuk.
- Üçüncü albümünüzde Mem û Zîn destanının sözlerini bestelemişsiniz. Bu fikir nasıl ortaya çıktı?
Ben çocukken annem her zaman Mem û Zîn masalını anlatıyordu. Mem û Zîn’i okuduktan sonra sadece bir aşk hikayesi olmadığını Kürt ulusunun özgürlük mücadelesi olduğunu da gördüm. Aynı zamanda Kürtlerin o dönemde özgürce yaşayacağı bağımsız bir Kürt devletinin tanımını, Kürt örf adetlerinin devlet düzeni içindeki yerini anlattığını da gördüm. Bu nedenle müziğe uyarlayarak gelecek kuşaklara aktarma fikri oluştu.
- Destanın filmi yapıldı, tiyatroya uyarlandı siz şimdi de müziğini yaptınız. Böyle tarihi bir destanı bestelerken ne gibi hassasiyetleriniz oldu?
Ben bu eseri müzikal olarak ifade ederken tamamen Xanî’nin felsefesini ve ulus kavramını geliştirip geniş bir kitleye ulaşmasını hedefledim. Bütün albümde Xanî’nin ortaya koyduğu değerlere layık olma düşüncesiyle hareket ettim. Fikirlerinin daha iyi anlaşılması özellikle de ulusal birlik ve beraberliğin sağlanması düşüncesinin daha iyi anlaşılması konularında çaba sarfettim. Müziğin geniş kitlelere ulaşma gücü olduğundan albümle bunu yapmak istedim.
- Müzikal altyapı ve kullanılan enstrümanları destanın dokusuna uyarlama konusunda tercihleriniz oldu mu?
Ehmedê
Xanî, Mem û Zîn’i yazarken destanın müzikal alt yapısını da
ayrıntılarıyla belirtmiş. Enstrüman ve makamsal boyutunu yazmış. Hangi
enstrüman hangisinin yanına gelince nasıl bir ses olur, hangi makamla
çalınırsa daha güzel olur onları detaylı bir şekilde ifade etmiş.
Albümde hem onun makamlarını kullandım hem de tarzıma yakın bir formatta
düzenledim. Çünkü bazı makamlardan bahsediyor ama onları bugün kimse
kullanmıyor. 500 yıl evvelden bahsediyoruz. Ben de bunların ışığında
kendi yorumlarımı da katarak, Kürt ve dünya müziğine uygun bir evrensel
müzik yapmaya çalıştım. Xanî’nin ulus kavramı evrenseldir ve biz bu
evrensellik üzerinden müziğimizi oluşturduk.
- Mem û Zîn için yapılmış ilk albüm diyebilir miyiz?
Evet ilk müzikal albüm. Mem û Zîn’in üzerinde araştırılması gereken çok boyutu var. Sadece okuduk bitti değil. Belki ileride müzisyenler başka yönlerini farkı formlarda da müzikalleştirebilir. Senfonik bir mantıkla da okunabilir. Her okuyan başka bir duyguya varıyor.
- Xanî’nin eserleriyle Kürt diline yaptığı katkıyı siz de albümle devam ettiriyorsunuz..
Xanî, halkın uyanışının kendi diliyle olması gerektiğini ifade ediyordu. Kürdistan’ın özgürlüğü ile birlikte Kürt dilinin gelişmesini istiyordu. Kürtçe yazmakla da yetinmedi. Onun diğer bir isteği ise Kürtçe ile özgürlük mücadelesini ve Kürtlerin birlik ve beraberliğini sağlama bilincini oluşturmaktı. Bu fikir ve amaçla ulusal bir destan yarattı. Ve bu destanda özgür Kürdistan’ı aşk masalıyla örerek bu bilinci oluşturma amacını gerçekleştirdi. Biz de çalışmalarımızda bu duygu ve düşünceyle hareket ediyoruz.
- Şarkılarınız daha çok hüzünlü bir dünyanın kapılarını aralıyor. Bu albüm de aynı zamanda destandan yola çıkarak Mem û Zîn’in yaşadığı trajediyi anlatıyor. Hüznün şarkılarınızdaki yeri nedir?
Bu coğrafyada o kadar çok acılar yaşandı ki hüzünlü eserler yapmamak elde değil. Mem û Zîn’in tarihsel boyutuna baktığımızda hem bir aşk hikayesi hem de bir halkın trajedisidir. Bu albümdeki hüzün sadece aşk hüznü değil, aslında Kürt halkının binlerce yıllık hüznüdür.
- Çalışmalarınızı Kürdistan’da Zembilfiroş Kültür Merkezi’nde yürütüyorsunuz. Sanatsal faaliyetlerinize Kürdistan’da devam etmeniz müziğinizin rengini nasıl etkiliyor?
Kürdistan’da müzikal faaliyetlerini sürdürmek üretim üzerinde etkili oluyor. Ülkemde yaşamıyor olsaydım bu tür üretimleri gerçekleştiremezdim. Ülkedeki mücadele ve onun duygu ve düşüncede yarattığı sıcaklık üretimlerimizin niteliğini de belirliyor. Êlih’te (Batman) yaşıyorum ama Amed’in Farqîn (Silvan) ilçesindeki Zembilfiroş Kültür Merkezi’nde çalışıyorum. Burada gençlere müzikal birikimimizi aktarıyoruz. Bunu yapmazsak çalışmalarımızın anlamı yok zaten. Bu paylaşım bizim için kutsal. Aramızda kendiliğinden gelişen bir paylaşım. Hem öğrenciler mutlu hem de ben çok mutluyum.
Özgürlük mücadelesini öne çıkardım
- Destanda Mem Kürt halkını, Zîn’de özgürlüğü temsil ediyor. Peki albümün geneline baktığımızda neleri ön plana çıkarmak istediniz?
Mem û Zîn, özgürlük savaşçılarına yazılmıştır. Ehmedê Xanî sadece yazar değil, bir ozan, bir bilge, aynı zamanda uzağı gören bir önderdi. O uzağı gören biri olarak Kürt ve Kürdistan’ın durumu üzerinde yoğunlaştı, gördü ki Kürdistan iki zorba devletin at koşturma meydanı haline gelmiş ve halk da bu iki devletin esareti altına girmiş. O da bir yurtsever ve halksever olarak bunu kabullenemedi, buna karşı çıktı ve özgürlüğe giden yolu Kürt halkına göstermek istedi. Bu albümde Kürt halkının özgürlük mücadelesini ve bu mücadelede emek verenleri öne çıkarmak istedim. Bildiğiniz gibi özgürlük yolunda emek veren insanlar bizim için kutsaldır bu nedenle de albümü bu mücadeleye emek veren herkese ithaf ettim.
- Üçüncü albümünüzde Mem û Zîn destanının sözlerini bestelemişsiniz. Bu fikir nasıl ortaya çıktı?
Ben çocukken annem her zaman Mem û Zîn masalını anlatıyordu. Mem û Zîn’i okuduktan sonra sadece bir aşk hikayesi olmadığını Kürt ulusunun özgürlük mücadelesi olduğunu da gördüm. Aynı zamanda Kürtlerin o dönemde özgürce yaşayacağı bağımsız bir Kürt devletinin tanımını, Kürt örf adetlerinin devlet düzeni içindeki yerini anlattığını da gördüm. Bu nedenle müziğe uyarlayarak gelecek kuşaklara aktarma fikri oluştu.
- Destanın filmi yapıldı, tiyatroya uyarlandı siz şimdi de müziğini yaptınız. Böyle tarihi bir destanı bestelerken ne gibi hassasiyetleriniz oldu?
Ben bu eseri müzikal olarak ifade ederken tamamen Xanî’nin felsefesini ve ulus kavramını geliştirip geniş bir kitleye ulaşmasını hedefledim. Bütün albümde Xanî’nin ortaya koyduğu değerlere layık olma düşüncesiyle hareket ettim. Fikirlerinin daha iyi anlaşılması özellikle de ulusal birlik ve beraberliğin sağlanması düşüncesinin daha iyi anlaşılması konularında çaba sarfettim. Müziğin geniş kitlelere ulaşma gücü olduğundan albümle bunu yapmak istedim.
- Müzikal altyapı ve kullanılan enstrümanları destanın dokusuna uyarlama konusunda tercihleriniz oldu mu?
Ehmedê
Xanî, Mem û Zîn’i yazarken destanın müzikal alt yapısını da
ayrıntılarıyla belirtmiş. Enstrüman ve makamsal boyutunu yazmış. Hangi
enstrüman hangisinin yanına gelince nasıl bir ses olur, hangi makamla
çalınırsa daha güzel olur onları detaylı bir şekilde ifade etmiş.
Albümde hem onun makamlarını kullandım hem de tarzıma yakın bir formatta
düzenledim. Çünkü bazı makamlardan bahsediyor ama onları bugün kimse
kullanmıyor. 500 yıl evvelden bahsediyoruz. Ben de bunların ışığında
kendi yorumlarımı da katarak, Kürt ve dünya müziğine uygun bir evrensel
müzik yapmaya çalıştım. Xanî’nin ulus kavramı evrenseldir ve biz bu
evrensellik üzerinden müziğimizi oluşturduk.- Mem û Zîn için yapılmış ilk albüm diyebilir miyiz?
Evet ilk müzikal albüm. Mem û Zîn’in üzerinde araştırılması gereken çok boyutu var. Sadece okuduk bitti değil. Belki ileride müzisyenler başka yönlerini farkı formlarda da müzikalleştirebilir. Senfonik bir mantıkla da okunabilir. Her okuyan başka bir duyguya varıyor.
- Xanî’nin eserleriyle Kürt diline yaptığı katkıyı siz de albümle devam ettiriyorsunuz..
Xanî, halkın uyanışının kendi diliyle olması gerektiğini ifade ediyordu. Kürdistan’ın özgürlüğü ile birlikte Kürt dilinin gelişmesini istiyordu. Kürtçe yazmakla da yetinmedi. Onun diğer bir isteği ise Kürtçe ile özgürlük mücadelesini ve Kürtlerin birlik ve beraberliğini sağlama bilincini oluşturmaktı. Bu fikir ve amaçla ulusal bir destan yarattı. Ve bu destanda özgür Kürdistan’ı aşk masalıyla örerek bu bilinci oluşturma amacını gerçekleştirdi. Biz de çalışmalarımızda bu duygu ve düşünceyle hareket ediyoruz.
- Şarkılarınız daha çok hüzünlü bir dünyanın kapılarını aralıyor. Bu albüm de aynı zamanda destandan yola çıkarak Mem û Zîn’in yaşadığı trajediyi anlatıyor. Hüznün şarkılarınızdaki yeri nedir?
Bu coğrafyada o kadar çok acılar yaşandı ki hüzünlü eserler yapmamak elde değil. Mem û Zîn’in tarihsel boyutuna baktığımızda hem bir aşk hikayesi hem de bir halkın trajedisidir. Bu albümdeki hüzün sadece aşk hüznü değil, aslında Kürt halkının binlerce yıllık hüznüdür.
- Çalışmalarınızı Kürdistan’da Zembilfiroş Kültür Merkezi’nde yürütüyorsunuz. Sanatsal faaliyetlerinize Kürdistan’da devam etmeniz müziğinizin rengini nasıl etkiliyor?
Kürdistan’da müzikal faaliyetlerini sürdürmek üretim üzerinde etkili oluyor. Ülkemde yaşamıyor olsaydım bu tür üretimleri gerçekleştiremezdim. Ülkedeki mücadele ve onun duygu ve düşüncede yarattığı sıcaklık üretimlerimizin niteliğini de belirliyor. Êlih’te (Batman) yaşıyorum ama Amed’in Farqîn (Silvan) ilçesindeki Zembilfiroş Kültür Merkezi’nde çalışıyorum. Burada gençlere müzikal birikimimizi aktarıyoruz. Bunu yapmazsak çalışmalarımızın anlamı yok zaten. Bu paylaşım bizim için kutsal. Aramızda kendiliğinden gelişen bir paylaşım. Hem öğrenciler mutlu hem de ben çok mutluyum.
Özgürlük mücadelesini öne çıkardım
- Destanda Mem Kürt halkını, Zîn’de özgürlüğü temsil ediyor. Peki albümün geneline baktığımızda neleri ön plana çıkarmak istediniz?
Mem û Zîn, özgürlük savaşçılarına yazılmıştır. Ehmedê Xanî sadece yazar değil, bir ozan, bir bilge, aynı zamanda uzağı gören bir önderdi. O uzağı gören biri olarak Kürt ve Kürdistan’ın durumu üzerinde yoğunlaştı, gördü ki Kürdistan iki zorba devletin at koşturma meydanı haline gelmiş ve halk da bu iki devletin esareti altına girmiş. O da bir yurtsever ve halksever olarak bunu kabullenemedi, buna karşı çıktı ve özgürlüğe giden yolu Kürt halkına göstermek istedi. Bu albümde Kürt halkının özgürlük mücadelesini ve bu mücadelede emek verenleri öne çıkarmak istedim. Bildiğiniz gibi özgürlük yolunda emek veren insanlar bizim için kutsaldır bu nedenle de albümü bu mücadeleye emek veren herkese ithaf ettim.
.jpg)
